Πατρικαι Νουθεσίαι.

B΄ Περί Ασθενειών

21η επιστολή .
Παιδί μου, η χάρις του Θεού και η αγάπη Αυτού δια πολλών τρόπων εμφανίζεται εις τους ανθρώπους, με ένα καθολικόν σκοπόν, να σώση τον άνθρωπον. Η αγάπη του Θεού εις εσένα, φαίνεται περισσότερον, όταν ασθενής, σε παιδεύει πατρικώς πρόσκαιρα, ίνα η χάρις που σου δίδει, διατηρηθή μόνιμα εις αυτόν τον πρόσκαιρον βίον μας και μετά θάνατον αιώνια. Μετά χαράς σήκωσε τον Σταυρόν σου και ευχαρίστει αδιαλείπτως τον Θεόν μας, που σε διατηρεί καθαρόν περιεκτικώς. Ταπείνωνε τον λογισμόν σου, διότι άνευ του Θεού ουδέν δυνάμεθα ποιήσαι και υπόμεινον με καρτερίαν και ανδρείαν ψυχής και ειπέ και εσύ με τον Απόστολον Παύλον: «Ουχί δεθήναι μόνον, αλλά και αποθανείν δια τον Χριστόν μου», «τις ημάς χωρίσει από της αγάπης του Χριστού; ούτε θλίψεις ούτε στενοχώριαι, ούτε ασθένειαι, αλλά και τον θάνατον έτοιμοι είμεθα να τον δεχθώμεν δια την αγάπην του Θεού». Λοιπόν ανδρίζου, τέκνον μου, βάδιζε προς τον ιερόν και ένδοξον Γολγοθάν. Εκεί θα συσταυρωθώμεν με τον Χριστόν μας, ίνα οδηγηθώμεν εις τον ζωηφόρον τάφον, όπου θα δεχθώμεν την ανάστασιν της ψυχής μας. Χρέος να διέλθωμεν το καμίνι των πειρασμών, όπως δοκιμασθέντες αξιωθώμεν να αποταμιευθούν αι ψυχαί μας εις το θησαυροφυλάκιον του μεγάλου βασιλέως Χριστού. Μη στενοχωρήσαι, εν τη αφασία δεν λογίζονται αμαρτίαι οι λογισμοί. Δια να λογισθούν χρειάζεται να έχη ο άνθρωπος ελεύθερον τον νουν του, ώστε η ελευθερία του να κριθή. Εφ’όσον εσύ δεν ημπορείς να έχης την τοιαύτην ελευθερίαν, λόγω ασθενείας, πως είναι δυνατόν να λογισθούν οι λογισμοί αμαρτίαι; Ησύχαζε, μόνον υπόμεινον και ευχαρίστει τον Θεόν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

1 . Το να πέσωμεν και να τραυματισθώμεν, τούτο έξεστι τοις ανθρώποις, εφ’ όσον και αν μία ημέρα εστίν η ζωή του ανθρώπου επί της γης, έγκειται η διάνοια αυτού επί τα πονηρά εκ γεννήσεως αυτού, αλλά το να πέσωμεν και να μείνωμεν εν τω πτώματι, τούτο ουχί ανθρώπινον. Η μετάνοια αναδημιουργεί τον άνθρωπον, αύτη εδόθη, ίνα θεραπεύη την ψυχήν μετά το βάπτισμα, και εάν αύτη έλειπεν, σπανίως θα εσώζετο άνθρωπος. Δια τούτο η αρετή της μετανοίας δεν έχει τέλος εφ’ όσον υπάρχει πνοή ζωής εν τω ανθρώπω, διότι έξεστι και τοις τελείοις να σφάλλουν. Τέκνα μου, οσάκις ίδητε τον λογισμόν να σας ελέγχη δι’ αμαρτίαν τινά, αμέσως πάρετε το φάρμακον, μετανοήσατε, κλαύσατε, εξομολογηθήτε, και ιδού επανέρχεσθε εις την προτέραν και καλυτέραν κατάστασιν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

2 . Ο Ιούδας ο προδότης αφιερώσας εαυτόν τω Κυρίω και μέτοχος χαρίτων γενόμενος, θαύματα συνεπετέλει μετά των λοιπών Αποστόλων και εις το τέλος εναυάγησεν. Ο ληστής έργα ασεβείας, κακοπραγίας, ανήθικα, κ.λ.π. πράξας και φωνήν ελέους κράξας, κατέπαυσεν εις τον αχείμαστον λιμένα της αιωνίου μακαριότητος. Ο λαός των Εβραίων, ο τας επαγγελίας του Θεού δεχθείς και περιούσιος και εκλεκτός και άγιος υπό Θεού κληθείς, τυφλωθείς έχασε τον Θεόν δια παντός. Τα βάρβαρα έθνη, η πόρνη κατά τα έργα, εδέξαντο το κήρυγμα και εκληρονόμησαν ό,τι ο Ισραήλ απώσατο, τον Θεόν. Δια τούτο μακράν η απόγνωσις και η απελπισία, όσον και εάν είμεθα αμαρτωλοί, οφείλομεν αεί προστρέχειν τω Θεώ και τους οφθαλμούς της ψυχής μας, ως δούλοι, εναποτίθεσθαι εις χείρας του Κυρίου αυτών. Ούτω προς Κύριον έστωσαν και ημών οι οφθαλμοί, ελπίζοντες αεί εις το έλεος του Κυρίου έως του οικτιρήσαι ημάς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

3 . Η έκπτωσις του ανθρώπου εις την θνητότητα την σωματικήν με τα επακόλουθα της εξορίας και της απομακρύνσεως εκ του αγαθού πατρός Θεού, επροξένησαν τον νόμον της αμαρτίας, τον αντιστρατευόμενον εις τον νόμον του Θεού. Ο νόμος της αμαρτίας, ως ροπή και κλήσις και ως πονηρία, έγκειται εις τον άνθρωπον εκ νεότητος αυτού. Και αυτή η ροπή προς το κακόν, ως προπατορική κληρονομία και δείγμα και αποκύημα και λείψανον της παλαιάς αποκοπής από την πηγήν της ευτυχίας, έλαβε φυσικά διαστάσεις επί την ανθρωπίνην φύσιν και ως εκ τούτου σύρεται αύτη επί τα πονηρά και φυσικώς ακολουθούν αι θλιβεραί επιφοραί εις τα τέκνα του Αδάμ και της Εύας. Η ανάκλησις επί την πάλαι υιοθεσίαν, δια μέσου του σταυρικού θανάτου του Κυρίου Ιησού, ωδήγησεν εις την αιώνιον σωτηρίαν, αλλ’ όμως ουκ ήρε τον νόμον της αμαρτίας, τον ένδοθεν του ανθρώπου, όχι ότι ουκ ηδύνατο, διότι έστω και μία ρανίς του φρικτού και αγίου αίματος του Ιησού Χριστού ηδύνατο το παν να μεταβάλη, αλλά οικονομικώς τον άφησε να συνυπάρχη τω ανθρώπω, ίνα δια μέσου τούτου όχι μόνον τον παιδαγωγήση, αλλά ίνα γνωρίση και την εκάστου προαίρεσιν. Ουκ επέτρεψεν ο Θεός, λέγει η Γραφή, να εξολοθρεύση ο Ιησούς του Ναυή πάντα τα κύκλω αυτού ειδωλολατρικά έθνη, αλλά άφησέ τινα, ίνα δια των τοιούτων διδάξη τους υιούς Ισραήλ τον πόλεμον. Όταν λοιπόν αυτός ο νόμος της αμαρτίας δεν εύρη αντίπαλον γενναίον, δηλαδή την καλήν θέλησιν και προαίρεσιν, με όπλα τας θείας εντολάς και παραγγέλματα, τότε νικά και αιχμαλωτίζει τον αγωνιστήν, τον γυμνώνει εκ των θεϊκών όπλων και κατόπιν τον σύρει προς τον αμαρτωλόν της αμαρτίας ρουν. Εκ τούτων όλων και άλλων πολλών, βγαίνει το αληθές συμπέρασμα ότι όλα τα θλιβερά γεγονότα και πράγματα επί την ανθρωπίνην φύσιν είναι αποκυήματα της ολισθήσεώς της εκ της πρώην αθανασίας προς την θνητότητα, και ότι του Θεανθρώπου Ιησού η σωτήριος θυσία ουκ ήρε τον ένδοθεν του ανθρώπου νόμον της αμαρτίας οικονομικώς, προς παιδαγωγίαν αυτού και δια άλλα πολλά σωτήρια αίτια, ίνα δια τούτων τον καταστήση σοφόν κληρονόμον των αιωνίων Αυτού αγαθών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

4 . « Όπου εύρω σε, εκεί και κρινώ σε». Να η αξία της στιγμής, σε εύρεν εν μετανοία; Σε έφθασεν εν εξομολογήσει; Σε επρόφθασε με το « ήμαρτον, Πάτερ, εις τον ουρανόν και ενώπιόν σου»; ( Λουκ. 15,18 ). Σε προσήγγισεν με το δάκρυ της γνησίας μετανοίας και αυτομεμψίας; Ιδού εις μίαν στιγμήν χρόνου σε κρίνει ο Θεός καθώς ελάλησεν, « πιστός ο Κύριος εν τοις λόγοις Αυτού» ( Ψαλμ. 144.13 ). Εάν εις το ανάπαλιν σε εύρη, ω άνθρωπε, τότε θα ανοιχθούν τα μάτια της ψυχής και θα ίδης τι εζημιώθης, αλλά τι το όφελος! Άμα κρίνη ο Θεός τον άνθρωπον, τότε περιττή η μετάνοια. Όταν τελειώση η πανήγυρις, περιττά τα πολλά λόγια, το παν ετελείωσε! Ω, τι μέγα μυστήριον τούτο! Ω Θεέ μου, γλυκέ μου Ιησού, άνοιξόν μοι τα όμματα της ψυχής μου, ίνα ίδω καθαρώτατα τούτο το μέγα μυστήριον της αιωνίου σωτηρίας μου, ίνα ετοιμάσω εφόδια δια της χάριτός Σου βοηθούμενος, ίνα μη εν τω τέλει του βίου μου μεταμεληθώ χωρίς όφελος. Ως βλέπεις, τίποτε απολύτως δεν κάμνω, αλλά όλος λελέπρωμαι από πάθη, δώρησέ μου δάκρυα και μετάνοιαν ολόκληρον, προτού να έλθη η εσχάτη ώρα, καθ’ ην θα ακούσω την φωνήν Σου: « Ετοίμασον τα περί του οίκου σου, αποθνήσκεις και ου ζήσεις».

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

5 . Η μετάνοια είναι ατέλεστος, όλαι αι αρεταί δύνανται με την χάριν του Θεού, να τελειοποιηθούν από τον άνθρωπον. Την μετάνοιαν ουδείς δύναται να την τελειοποιήση, διότι μέχρι και της τελευταίας ημών αναπνοής έχομεν ανάγκην της μετανοίας, διότι σφάλλομεν εν ριπή οφθαλμού, οπότε η μετάνοια είναι ακατάκτητος. Ω, πόσον αγαθός ο Θεός! Δικαίως λοιπόν θα κολασθούν οι συναμαρτωλοί μου, διότι παρεγνώρισαν την άπειρον ευσπλαγχνίαν του ουρανίου Πατρός. Ενώ λοιπόν ως άνθρωποι σφάλλομεν, μας έρχεται οκνηρόν το να είπωμεν το « ήμαρτον »! Και πως θα το είπωμεν, εφ’ όσον έχομεν, εγώ πρώτος, την λήθην και την ραθυμίαν με συμβοηθόν την υπερηφάνειαν, ισχυρά εμπόδια προς τον δρόμον της ταπεινώσεως! Μας τον έδειξεν ο Χριστός δια του Σταυρού Του, αλλά δυστυχώς θεληματικώς κωφεύομεν προς μεγίστην μεταμέλειάν μας. Ο χρόνος φεύγει, τα έτη κυλούν και όλο και πλησιάζομεν δια την αιωνιότητα. Το βλέπομεν, ενώ μία νάρκη διανοητική μας δεσμεύει, έως να βληθώμεν, εγώ πρώτος, εις την κόλασιν! Ο Θεός μου, ο λυτρωσάμενος το ανθρώπινον γένος εκ της δουλείας του εχθρού, ρύσαι και ημάς από την μέλλουσαν καταδίκην, όταν θα έλθης να κρίνης τον κόσμον, αποδίδων εκάστω κατά τα έργα αυτού. Είθε δι’ ευχών σου να εύρω έλεος, όταν κρίνεται η ελεεινή μου ψυχή, διότι δειλιώ απαντήσαι τω φοβερώ Κριτή ελεγχόμενος υπό του ιδίου μου συνειδότος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

6 . Υπακοή, εκκοπή θελήματος, αυτομεμψία, υπομονή γενική, ταύτα θεμελιώνουν την ψυχήν, την δε θέρμην και τον ζήλον τα δάκρυα διατηρούν. Εάν θέλης ζηλωτής να ευρεθής μέχρι τέλους του βίου σου, ζήλωσον του κλαίειν διαπαντός, και εάν τοιαύτα δάκρυα έχης, μη φοβού, συμπαραμένει ο ζήλος του πόθου του σωθήναι.
Το ύδωρ σβήνει το πυρ. Το ύδωρ το του Θεού, που ρέει από οφθαλμούς μετανοούντος, άπτει, οίδαμεν, πυρ ου φιλόϋλον, αλλά πυρ θεϊκόν, κατακαίον ζιζάνια αλλοφύλων!

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

7 . Να απέχης από αμαρτίαν και να προσπαθής να φυλάττης την καθαρότητα. Να εύχεσαι εν πνεύματι ταπεινώσεως και συντετριμμένης καρδίας. Να διώκης κάθε κακόν λογισμόν, που θα προσπαθή να σε μολύνη, επικαλούμενος τον Ιησούν Χριστόν, ο Οποίος αμέσως θα έλθη εις βοήθειάν σου. Εις μαρτύριον θα σου λογισθή η ενόχλησις του σατανά. Όλα από αγάπην ο Θεός τα επιτρέπει, ίνα μας παιδαγωγήση, να μάθωμεν την σοφίαν του Θεού, να καταισχυνθή ο πειρασμός και να δοξασθή ο Θεός,
ποτέ μην απελπισθής, ποτέ μη χάσης το θάρρος σου, ποτέ μη χάσης την υπομονήν σου, αλλ’ υπόμεινον τα πάντα δια την αγάπην του Θεού, ο Οποίος δι’ ημάς υπέστη σταυρικόν θάνατον. Τον ύβριζαν, Τον έλεγαν δαιμονισμένον και άλλα πολλά, υπέμεινε,δια την ημών σωτηρίαν.
Ενθυμού τον θάνατον, αυτόν μνημόνευε δια παντός, ίνα συντρίβεται η καρδία σου και γεννάται πένθος και κατάνυξις και δάκρυα, κατόπιν γίνεται μέσα εις την ψυχήν μία κατάστασις ειρηνική, γαληνιαία και η ψυχή ευρίσκεται εις άλλον κόσμον, μακαριον!

Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία, και στήτω μετά φόβου και τρόμου και μηδέν γήινον εν εαυτή λογιζέσθω,
ο γαρ Βασιλεύς των βασιλευόντων, και Κύριος των κυρευόντων, προσέρχεται σφαγιασθήναι, και δοθήναι εις βρώσιν τοις πιστοίς,
προηγούνται δε τούτου, οι χοροί των Αγγέλων, μετά πάσης Αρχής και Εξουσίας, τα πολυόμματα Χερουβείμ,
και τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ, τας όψεις καλύπτοντα, και βοώντα τον ύμνον,
Αλληλούια, Αλληλούια, Αλληλούια.

.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

8 . Ας μετανοήσωμεν ειλικρινά, ας εξομολογηθώμεν καθαρά και λεπτομερώς. Ας μας απασχολή συνεχώς το κριτήριον του Θεού και η απόφασις Τούτου και να λέγωμεν: « Άράγε θα σωθώμεν ή θα αντικρύσωμεν τα βασανιστήρια των κολάσεων;» Τώρα πρέπει, και μάλλον συνεχώς να χύνωμεν δάκρυα μετανοίας. Αχ, πόσον πρέπει να μας απασχολή το πώς και κατά πόσον το ένδυμα της ψυχής μας είναι λευκόν και καθαρόν! Πρέπει να το λευκάνωμεν διαφορετικά δεν δυνάμεθα να παρουσιασθώμεν εμπρός εις τον Χριστόν μας καθώς είμεθα.
Η μελέτη του θανάτου δεν πρέπει να μας διαφεύγη καθόλου από το ωράριον της μοναχικής ζωής.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

9 . Πόσον πολύτιμος ο χρόνος της ζωής ταύτης! Το κάθε λεπτόν έχει μεγάλην αξίαν, διότι μέσα εις ένα λεπτόν δυνάμεθα να σκεφθώμεν τόσα πράγματα, είτε αγαθά είτε πονηρά, διότι ένας λογισμός κατά Θεόν μας ανεβάζει εις τον ουρανόν και ένας λογισμός διαβολικός μας κατεβάζει εις την κόλασιν. Ιδού λοιπόν, πόσην αξίαν έχει και το λεπτόν εις την παρούσαν ζωήν, δυστυχώς, όμως ημείς δεν το εσκέφθημεν αυτό και περνούν ώρες, ημέρες και χρόνια άνευ κέρδους. Μα χωρίς κέρδος μόνον; Πόσην ζημίαν έχομεν πάθει όλοι μας, πρώτος εγώ, και δεν το εννοούμεν! Μα κάποτε όταν θα πρόκειται να βγη η ψυχή μας από το σώμα, θα το εννοήσωμεν, αλλά φευ, αργά πλέον, διόρθωσις δεν χωρεί τότε. Τώρα πρέπει να το συνειδητοποιήσωμεν μέσα μας, τώρα να το εννοήσωμεν, που δυνάμεθα να βάλωμεν αρχήν. Να εκμεταλλευώμεθα τον πολύτιμον χρόνον της ζωής μας και μακάριος πράγματι όποιος βιασθή και βάλη αρχήν, διότι μίαν ημέραν θα γίνη πλούσιος ψυχικώς. Ποτέ δεν είναι αργά, διότι ο Κύριος αναμένει έκαστον, πότε θα ξυπνήση, δια να του δώση εργασίαν. Περιμένει μέχρι την ενδεκάτην ώραν, προσπαθεί με κάθε μέσον, όπως μας ξυπνήση. Εύχομαι όλοι μας να ξυπνήσωμεν και να ανάψωμεν τας λαμπάδας μας και με άγρυπνο μάτι να περιμένωμεν με υπομονήν, πότε θα έλθη ο Κύριος, ίνα συνεισέλθωμεν εις τον ολόφωτον Νυμφώνα της αιωνίου μακαριότητος, εις την πανήγυριν των φωτεινών αγγέλων, δια να ψάλλωμεν μαζί των τα αναστάσιμα άσματα, που θα μας ανάγουν από θεωρίας εις θεωρίαν και εις θείας αναβάσεις! Τότε, ω, τότε θα υπερεννοήσωμεν τι μεγάλον έργον η βία εν πάσι και ότι καλώς έπραττον οι προεστώτες, που μας εβίαζον και μας επίκραινον. Ιδού τώρα τι βλέπομεν εδώ! Τότε αι ευχαριστίαι εις τον Θεόν δεν θα έχουν όρια, τότε θα αποδώσωμεν όντως ευχαριστίας αξίως τω Θεώ!

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

10 . Ας μη χάνωμεν τον καιρόν μάταια, βιαστών η βασιλεία των ουρανών, μνημονεύετε την έξοδον των ψυχών μας, την τελευταίαν ώραν και στιγμήν του δύσκολου χωρισμού. Ενθυμηθήτε πως έρχονται οι δαίμονες την υστάτην ώραν και ζητούν να αρπάσουν την δόλιαν ψυχήν και να την οδηγήσουν εις τον Άδην. Ω, τι οδύνη! Τι πόνος ψυχής! Οποίους αναστεναγμούς αφήνει η ψυχή τότε! Οίμοι, εις ποίαν θλιβεράν κατάστασιν ευρίσκεται εις εκείνας τας στιγμάς! Πόσας υποσχέσεις θα δίδη εις τον Θεόν ότι θα αλλάξη ζωήν, θα βαδίση της μετανοίας και του αγώνος τον δρόμον, αρκεί να μην αποθάνη! Όλοι μας θα φθάσωμεν εις αυτήν την ώραν και θα συναντήσωμεν τα ανωτέρω και ασυγκρίτως περισσότερα και θα υποσχεθώμεν πολύ εντονώτερον της μετανοίας και του αγώνος τον δρόμον. Ας φαντασθώμεν, ότι ο Θεός ήκουσε την αίτησίν μας. Τώρα τι απομένει; Να εκτελέσωμεν τα υποσχεθέντα, μετάνοιαν αληθινήν και αγώνα γύρω από την διόρθωσιν της ψυχής μας. Ιδού και ο κατάλληλος καιρός δια μετάνοιαν και αγώνα. Σιγά-σιγά συντέμνεται ο χρόνος της ζωής και οδηγούμεθα χωρίς καν να το εννοήσωμεν εις το τέρμα και τον τάφον! Μας περιμένει δικαστήριον και Κριτής, επίσης και βιβλία έχοντα γεγραμμένας τας πράξεις εκάστου. Και τις δύναται εκφυγείν τα τοιαύτα; Ουδείς. Άπαντες παραστησόμεθα τω βήματι του Χριστού, γυμνοί και τετραχηλισμένοι, αποδούναι έκαστος λόγον δια τα πεπραγμένα έργα και λόγους και σκέψεις. Ταύτα και πλείονα τούτων ας μνημονεύωμεν νυκτός και ημέρας, ίνα οδηγήσωμεν τας ψυχάς μας εις το πένθος και τα δάκρυα!

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

11 . Η αμαρτία ως κέντρον, βαμμένη με την αρμόζουσαν ηδονήν, έρχεται ύπουλα, ως γλυκεία και χαριτωμένη μέχρι γλώσσης, δια να προσβάλη την ψυχήν. Όμως ο δελεασθείς από την ολιγόστιγμον ηδονήν και ανάπαυσιν αυτής, πικροτέραν δηλητηρίου και καταστρεπτικωτέραν λοιμικής νόσου θα την αισθανθή επί του πνευματικού οργανισμού του.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

12 . Ό,τι και αν συνέβη με τους γονείς σου, η εξομολόγησις τα πάντα συγχωρεί και εξαλείφει, αδελφέ εν Κυρίω. Ενθυμού τον άσωτον υιόν, πόσον ημάρτησεν και με τον άσωτον βίον πόσον τους ελύπησε. Όταν όμως μετενόησε, ευθύς αι πατρικαί αγκάλαι ηνοίχθησαν και το παρελθόν εξεμηδενίσθη, ωσάν να μη συνέβη ποτέ. Η θεραπεία λοιπόν των λυπημένων γονέων σου έγινε, διότι η αλλαγή της ζωής σου προς πνευματικήν ζωήν το παν διώρθωσε. Ευρισκόμενοι τώρα εις την αληθινήν ζωήν, είναι πληροφορημένοι δια μέσου του Θεού, δια την αλλαγήν της ζωής σου και της μετανοίας σου, δια τας ελεημοσύνας σου και δια τα μνημόσυνα που τους κάνεις. Αν εμείς αμαρτάνοντες εις τον αληθή Πατέρα μας, τον Θεόν, μας συγχωρεί ό,τι και αν επράξαμεν, πόσον μάλλον οι γονείς μας θα είναι αναπαυμένοι, ευρισκόμενοι εκεί εις την αληθινήν ζωήν, από όπου βλέπουν καθαρώς τα πράγματα και γνωρίζουν την ανθρωπίνην ασθένειαν και το ευόλισθον της νεότητος και τον μέγαν τεχνίτην της πονηρίας, τον διάβολον, που αυτός ήτο η αιτία όλων των σκανδάλων κ.λ.π. Μάλλον θα σου αναγνωρίζουν ευχαριστίας, που λαμβάνουν δια μέσου σου βοήθειαν παρά του Θεού. Μείνε, αδελφέ μου, τελείως ήσυχος. Βάδιζε με ήσυχον νουν τον δρόμον της μετανοίας και μη σε θλίβη το παρελθόν. « Τοις όπισθεν επιλανθανόμενοι, τοις έμπροσθεν επεκτεινόμενοι», επί τον σκοπόν της σωτηρίας να αποβλέπωμεν. Μη κάμπτεται η ισχύς σου δια των τοιούτων λογισμών. Έχε θάρρος, ελπίδα, ανδρείαν. Όλα αυτά που σου φέρει είναι τέχνη του διαβόλου, δια να σου ψυχράνη την ελπίδα της σωτηρίας. « Ημάρτηκα», είπεν ο άνθρωπος; Ευθύς ο Θεός συγχωρεί, παραβλέπει ο Κύριος το αμάρτημά σου. Ο Άγιος Αυγουστίνος πόσον ελύπησε την αγίαν εκείνην μητέρα του! Και όμως κατόπιν εις ποίαν αγιότητα και έρωτα Θεού έφθασε! Με την μετάνοιαν όλα διορθώνονται. Ουδέν υπάρχει, το οποίον να νικά την ευσπλαγχνίαν του Θεού. « Και τον πρώτον ελεεί και τον έσχατον θεραπεύει, κακείνω δίδωσι και τούτω χαρίζεται». Όλα η αγάπη του Θεού τα σκεπάζει και τα διορθώνει. Ουδείς αναμάρτητος, ειμή εις, ο Θεός.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

13 . Ο Γέροντας γράφει εις κοσμικήν πνευματικήν του κόρη:
Όλα τα έπαθες, κόρη μου, από την αυτοπεποίθησιν, δεν σε ενουθέτουν την ταπείνωσιν και την αυτομεμψίαν; Εις τι εθάρρησες; Ουκ οίδας ότι όστις στηρίζεται με θάρρος εις την καλαμίνην ράβδον, θα σπάση και θα τρυπήση τα χέρια του; Εις τι εθάρρησες λοιπόν; Ουκ οίδας το «χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν»; Ουκ οίδας ότι πολλοί πατέρες έπεσαν με το να θαρρήσουν εις τον εαυτόν τους; Ταπεινώσου, μέμφου τον εαυτόν σου, κλάψε, κόρη μου, πλύνον το ένδυμα του γάμου σου. Ο Νυμφίος σου, ο υπέρ τους υιούς των ανθρώπων ωραιότερος, σε καλεί, σε ζητεί, σου έχει την μονήν εις τους ουρανούς έτοιμον. Ο Νυμφών πνευματικώς πολυτελέστατος! Άγγελοι διακονούν, μη οκνήσης, ανάστα, λάβε ύδωρ, πλύνε καλώς τα νυμφικά σου, διότι ουκ οίδας πότε ελεύσεται. Ο θάνατος άδηλος, τους πάντας επισκέπτεται, ούτε την στιγμήν δεν γνωρίζομεν. Μετανόησον, ιδέ την πόρνην πως πλένει τους αχράντους πόδας του Δεσπότου, χύνει δάκρυα πολυτιμότερα του μύρου και αυτά επισπούν το θείον έλεος και την συγγνώμην, και ακούει: «Αφέωνταί σου αι αμαρτίαι, πορεύου εις ειρήνην». Μετάνοια, κόρη μου. Πρόσπεσον πενθούσα εις τα φοβερά πόδια του Δεσπότου, κλάψε, τσίριζε: «Ήμαρτον, Ιησού μου, δέξαι με μετανοούσαν και σώσόν με. Μη μου παρίδης τα δάκρυα, η χαρά των αγγέλων, μη με βδελυχθής, μη με απορρίψης, ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει». Με τέτοια λόγια και πλείονα τούτων ενόχλει τον Χριστόν μας πεπεισμένη ότι θα εύρης τριπλασίαν την αγάπην Του.
Η μετάνοιά σου θα δώση άμετρον χαράν εις τους αγγέλους και έξαλλοι θα αναφωνούν: «Εστάθη, εστάθη, εστάθη», δηλαδή δεν έπεσε τελικώς, αλλά εστάθης κάπου και επιάσθης από την φοράν προς τον κρημνόν και τώρα ανεβαίνεις πάλι.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

14 . Ο καιρός της παρούσης ζωής παρέρχεται ανεπαίσθητα, αθόρυβα και το ποινικόν κάθε ανθρώπου βαρύνεται με την πάροδον του χρόνου, χωρίς τούτο να γίνεται αντιληπτόν απ’ αυτόν τον ίδιον. Κάποια ημέρα θα το εννοήση και θα απορήση και θα είπη: Άράγε που ήταν τόσα αμαρτήματα συναγμένα και εγά ο τάλας τα ηγνόουν; Οίμοι, τον ταλαίπωρον, τι με περιμένουν τώρα! Πως θα περάσω τα τελώνια!
Ναι, παιδί μου, τοιουτοτρόπως θα μας συμβούν εις όλους μας. Μόνον τώρα ας ετοιμασθώμεν το γρηγορώτερον, διότι δεν γνωρίζομεν ποίαν ημέραν και ώραν θα έλθη ο Κύριος να μας κτυπήση την θύραν της ψυχής μας, δια να μας καλέση προς απολογίαν. Ας είμεθα λοιπόν πάντοτε προσεκτικοί και έτοιμοι δια το ανεπίστροφον ταξίδιον του Ουρανού.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

15 . Αγαπητέ αδελφέ…, ο Θεός ο επισκεψάμενος την ταπείνωσιν ημών, Αυτός ας μας χαρίση την γνησίαν μετάνοιαν, δι’ ης εξιλεώνεται το θείον δικαστήριον. Μετάνοια ειλικρινής είναι εκείνη που παρουσιάζει μεταμέλειαν των πεπραγμένων αμαρτημάτων, πένθος και δάκρυα πύρινα και καταλυτικά των της αμαρτίας οχυρωμάτων, μετά ειλικρινούς και καθαράς εξομολογήσεως. Η μετάνοια ουδέν αφήνει αθεράπευτον. Εάν δεν εδίδετο η μετάνοια, δεν θα εδικαιώνετο πάσα σαρξ. Ο θρίαμβος και η νίκη δίδεται τοις ανθρώποις δια των όπλων της μετανοίας. Δόξα τω μόνω σοφώ Θεώ, όστις έδωσε τοις ανθρώποις τοιούτον δραστήριον φάρμακον, δι’ ου θεραπεύεται κάθε λογής ασθένεια, αρκεί να το πάρωμεν καλώς. Ας αγωνισθώμεν, αδελφέ μου, ας βαδίσωμεν εν απλότητι και αφελότητι καρδίας, όπως τα μικρά παιδιά, καθώς είπεν ο Σωτήρ: «αν μη γένησθε, ώσπερ τα παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν του Θεού» (Ματθ.18,3). Δια της απλότητος και της πίστεως ελευθερούμεθα από τον κάκιστον μετεωρισμόν, τον φθοροποιόν των αγαθών σπερμάτων του Πνεύματος. Καθώς πιστεύομεν ούτω και ακολουθούν, ό,τι σπέρνει κανείς, τούτο και θερίζει. Ας αιτούμεν κατάνυξιν και πένθος και θα δώση ημίν ο Θεός, ίνα ακολουθήση ροή δακρύων ζωτικών, όπως αναθάλλη η καρδία καρπούς Αγίου Πνεύματος. Αμήν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

1 . Περί Αμαρτίας, Μετανοίας, Πένθους και Δακρύων.

16 . Να εύχεσαι δι’ εμέ, αδελφέ, όπως μου δώση ο Κύριος μετάνοιαν, πριν να εξέλθω δια την μεγάλην αποδημίαν από τον κόσμον τούτον, διότι δεν επλάσθημεν δια την γην ταύτην, αλλά δια τον ουρανόν. Εκεί έχει ο Θεός έτοιμον τόπον δια τα παιδιά Του, που θα του κάμνουν υπακοήν εις ό,τι τους λέγει. Όσους κωφεύουν εις τα θεία Του προστάγματα, τους έχει έτοιμον τόπον φυλακής αιωνίας, εκ της οποίας να μας φυλάξη ο Θεός. Τώρα φωνάζει ο Θεός δια μέσου των Ιερών Γραφών, των ιεροκηρύκων, των πνευματικών πατέρων: «Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 3,2 ), αλλά δυστυχώς κωφεύουν με διάφορες προφάσεις οι έξυπνοι, οι δυνατοί. Αλλά ο πανάγαθος Θεός θέλοντας να μεταδώση τον πλούτον Του εις τον άνθρωπον, καλεί όλους τους αδυνάτους, τους ασθενείς, τα μη όντα. «Έξελθε ταχέως εις τας ρύμας της πόλεως και τους πτωχούς και αναπήρους και χωλούς και τυφλούς εισάγαγε ώδε, ίνα γεμισθή ο οίκος μου», λέγει ο Θεός δια μέσου του ιερού Ευαγγελίου. Καλών ο Θεός τους αχρείους δοξάζεται περισσότερον η ευσπλαγχνία Του και τον άνθρωπον τον οδηγεί εις την ευγνωμοσύνην. Διότι ποίος λεπρός αξιωθείς του καθαρισμού δεν αποδίδει ευχαριστίαν εις τον ευεργέτην του; Ποίος κατάδικος δια μίαν αιώνιον ειρκτήν δεν ευγνωμονεί τον Σωτήρα του κ.ο.κ.;
Δυστυχώς εγώ, αδελφέ, δεν ευχαριστώ τον Θεόν, διότι η λήθη, το γέννημα της υπερηφανείας μου αφήρεσε το λογικόν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Β΄ Περί Εξομολογήσεως και Πνευματικού Ταμείου.

1) Επιστολή.

Αύτη η εξομολόγησις μου έδωσε χαράν εις την ψυχήν, διότι εχάρη ο Θεός και οι άγγελοι, που την περίμεναν από στιγμήν εις στιγμήν. Κατώρθωσες να καταισχύνης τον διάβολον, που χαίρει τόσον πολύ, όταν κρύβη τους λογισμούς του κανείς από τον πνευματικόν του πατέρα.
Το φίδι, όταν βγη από την φωλιά του, τρέχει δια να κρυφθή, διότι αισθάνεται ότι θα το κτυπήσουν. Έτσι και ο διαβολικός λογισμός, που είναι ωσάν φαρμακερό φίδι. Όταν βγη από το στόμα του ανθρώπου, διαλύεται και εξαφανίζεται, διότι η εξομολόγησις είναι ταπείνωσις, οπότε ο σατανάς ούτε να μυρισθή δεν δύναται την ταπείνωσιν, και πως είναι δυνατόν να σταθή μετά την ταπεινήν και ειλικρινή εξομολόγησιν; Αλλά, παιδί μου, εύχομαι καλήν αρχήν και προσοχήν. Να μην εντρέπεσαι καθόλου εμένα, μη με εκλαμβάνης ως άνθρωπον, αλλά ως αντιπρόσωπον του Θεού. Τα πάντα σου να μου λες έστω και αν κάτι σου λέγη ο λογισμός και δι’ εμέ, διότι εγώ έχω πείραν των διαβολικών επηρειών και γνωρίζω πως πολεμά τον άνθρωπον και ότι τα πνευματικά παιδιά έχουν απλήν καρδίαν και αν τους έρχωνται λογισμοί κακοί, αυτό οφείλεται εις την κακίαν του διαβόλου και εις τον εγωϊσμόν του παιδιού, που παραχωρείται να υποπίπτη εις παρομοίους λογισμούς προς το πρόσωπον του Γέροντος, όπως ταπεινωθή περισσότερον. Δια τούτο μη λυπήσαι, θα χαίρωμαι πάντα, όταν μου μιλάς ελεύθερα και ειλικρινά, διότι χωρίς καθαράν εξομολόγησιν δεν πρόκειται να γίνη ουδεμία πρόοδος εις τον πνευματικόν τομέα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Β΄ Περί Εξομολογήσεως και Πνευματικού Ταμείου.

2) Επιστολή.
Λοιπόν, παιδί μου, μην έχεις καμμίαν μέριμναν, το φορτίον ανέλαβα εγώ περί σου. Μόνον σε παρακαλώ να ησυχάσης. Εσύ μου γράφεις δια γραφίδος, αλλά εγώ αισθάνομαι την δύναμιν, την έννοιαν, την ουσίαν των γραφομένων, εισέρχομαι εις το πνεύμα των λόγων σου. Σε ικετεύω, ησύχασε πλεον, όλα σου είναι συγκεχωρημένα με την εξομολόγησιν που κάνεις. Ο Σατανάς αντελήφθη τον χαρακτήρα σου και σε τυραννά χωρίς να συμβαίνη τι το σοβαρόν. Όσα μου γράφεις, δηλαδή τους λογισμούς που σε βασανίζουν, όλα είναι τέχνη του πονηρού δια να σε φέρη εις απόγνωσιν, εις στενοχωρίαν κ.λ.π. Όλα όσα συνέβησαν, ρίψε τα εις τον αιγιαλόν, εις το βάθος, να χαθούν. Χάραξε τώρα νέαν πορείαν ζωής. Εάν σκέπτεσαι τα ίδια, να ηξεύρης ότι θα γίνης επίχαρμα των δαιμόνων, μόνον, σε παρακαλώ, κάνε μου υπακοήν, η εξομολόγησίς σου τα έχει συγχωρήσει όλα. Λοιπόν μη θέλης πάλιν να ανακατεύης παλαιά χειρόγραφα εξωφλημένα. Μη ξύνης πληγήν, που τόσα υπέφερες εξ αυτής. Μη σε πλανά ο λογισμός, ότι εσύ φταις. Εάν δεν τον επήγαινες εις τους ιατρούς κ.λ.π., τότε δικαίως θα σε επολέμουν τοιούτοι λογισμοί, ενώ τώρα εξετέλεσες το καθήκόν σου. Ο Θεός ηθέλησε να τον πάρη, με τον σκοπόν που γνωρίζει μόνον η άπειρη σοφία Του
Και εσύ νομίζεις, ότι εσύ τον σκότωσες! Πρόσεξε τον λογισμὀν αυτόν, να μην εμφωλεύση εις την καρδίαν σου, διότι είναι τέχνη του διαβόλου, δια να σου προξενήση κακόν, που αυτός γνωρίζει ως έμπειρος απατεώνας, ο οποίος δια της απογνώσεως έχει καταποντίσει πλήθη αναρίθμητα εις τα βάθη της κολάσεως. Τέχνη του διαβόλου είναι, όταν συμβή κάτι και βλέπη πως στενοχωρείται ο άνθρωπος, αμέσως να φέρη ένα σωρό σκέψεις δήθεν δικαιολογημένας, ώστε να οδηγήση τον ταλαίπωρον άνθρωπον εις μεγάλην φουρτούνα, δια να τον καταποντίση, ( εις την αναμπουμπούλα χαίρεται η αλεπού ), και όταν παρέλθη η φουρτούνα, βλέπει ότι εκινδύνευσε να πνιγή μέσα «σε μια κουταλιά νερό».

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Β΄ Περί Εξομολογήσεως και Πνευματικού Ταμείου.

3) Επιστολή.
Ταπεινώσου και εξομολογού εις το εξής, διότι η εξομολόγησις εμπερικλείει την αγιωτάτην ταπείνωσιν, άνευ της οποίας δεν σώζεται κανείς.
Χαρά μεγάλη δια τον διάβολον, όταν κατορθώση και πείση τον άνθρωπον να κρύψη τους διαβολικούς λογισμούς, και τούτο διότι θα πετύχη τον μελετώμενον ψυχοφθόρον σκοπόν του.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Β΄ Περί Εξομολογήσεως και Πνευματικού Ταμείου.

4η Επιστολή. Ας εξομολογούμεθα συχνά με ευλάβειαν και καθαράν συνείδησιν. Να τηρώμεν τας εντολάς του πνευματικού.
Να προσευχώμεθα αδειαλείπτως. Να έχωμεν την μνήμην θανάτου και δυνατός ο Θεός να μας αξιώση της άλλης ζωής κοντά Του,
δια να συγχαίρωμεν με τους αγίους, εις την θριαμβεύουσαν Εκκλησίαν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Β΄ Περί Εξομολογήσεως και Πνευματικού Ταμείου.

5η Επιστολή. Σου έχω γράψει περί της συνειδήσεως, ότι πρέπει να προσέχωμεν, να μη πράττωμεν κάτι, που θα γίνη αιτία, να μας ελέγξη και να μας καταδικάση.
Έχε κατά νουν, ότι ο Θεός βλέπει τα πάντα και ουδέν κρυπτόν από των οφθαλμών Του. Και πως θα είπω ψέμματα ενώπιον του Θεού; Ουκ οίδας ότι το ψέμμα είναι εκ του διαβόλου και μη προσέχοντας γίνεται συνήθεια, κατόπιν έξις και πάθος, και ότι ψεύσται «Βασιλείαν Θεού ου κληρονομούσι»;
Φοβού τον Θεόν, δεν αναπαύεται ο Θεός δια μέσου υλικών προσφορών, όταν εγκαταλείπωμεν την έσωθεν επιμέλειαν της καρδίας, αλλά είναι ανάγκη και τούτο ποιήσαι κακείνο μη αφιέναι.
Επιμελού το συνειδός, διότι ουκ οίδομεν την ώραν του θανάτου. Και εάν δεν αποδώσωμεν εις τον χρεωφειλέτην, όσα του οφείλομεν, θα μας κατηγορήση σφοδρώς, χωρίς ανοχήν, και τότε, όπερ και αλλοίμονον, φραγήσεται το στόμα ημών, μη έχον τι απολογήσασθαι.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Β΄ Περί Εξομολογήσεως και Πνευματικού Ταμείου.

6η Επιστολή. Κάθε νύκτα κάμε κριτικήν το πώς διήλθες την ημέραν, και το πρωϊ, πως επέρασεν η νύκτα, ώστε να ηξεύρης τι ταμείον έχει η ψυχή σου, και αν ζημίαν οίδας, προσπάθησον να την ανακαλέσης δια της προσοχής και βίας. Αν δε αύξησιν, δόξαζε τον αφανή αρωγόν σου, τον Θεόν.
Μην αφήσης τον έλεγχον της συνειδήσεώς σου επί πολύ, αλλά συντόμως δίδε ό,τι ζητεί, μήπως σε οδηγήση εις τον κριτήν και εις την φυλακήν. Ζητεί το συνειδός την επιμέλειαν και την επανάκτησιν του κανόνος και της προσευχής; Δώσε τα και ιδού απηλλάγης της οδού προς τον κριτήν. Μην εξασθενήσης την σωτήριον φωνήν της συνειδήσεως εν τη καταφρονήσει αυτής, διότι θα μεταμεληθής εις το ύστερον χωρίς όφελος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ΄

Β΄ Περί Εξομολογήσεως και Πνευματικού Ταμείου.

7η Επιστολή. Προσέχετε να είσθε ειλικρινείς εις τας πράξεις σας, καθώς και εις τους λόγους, ιδίως εις τας εξαγορεύσεις σας, διότι ο Θεός ετάζει καρδίας και νεφρούς και τίποτε δεν είναι σκοτεινόν εις την διόρασιν του ακοιμήτου Αυτού Οφθαλμού.
Φοβηθήτε τον Θεόν, ο Θεός δεν μυκτηρίζεται, δεν ξεγελιέται. Παιδεύει αυστηρά, όταν δεν ίδη ειλικρίνειαν. Δια τούτο προσέχετε. Όπως πράττετε την παρακοήν, την κρυφήν αμαρτίαν, έτσι και να την θεατρίζετε εις την εξομολόγησιν, μη σας νικά ο εγωϊσμός και σκεπάζετε την αλήθειαν και μένετε αδιόρθωτοι και εμπαθείς.
Προσέχετε, τα χρόνια περνούν, κυλούν και ο θάνατος έρχεται εις ώραν, που ημείς δεν περιμένομεν, και ούτω ανέτοιμοι φεύγομεν, με κατακεκριμμένην την συνείδησιν, η οποία θα μας κατηγορήση εις το φοβερόν κριτήριον του Θεού.
Διορθώσατε τα πάντα, εάν θέλετε να ίδητε ημέρας αγαθάς, απαθείας και ειρήνης.